सुरुवातीचे जीवन आणि कौटुंबिक पार्श्वभूमी:
19 ऑगस्ट 1918 रोजी भोपाळ, भारत येथे जन्मलेले शंकरदयाळ शर्मा हे समाजसेवेचा समृद्ध वारसा असलेल्या कुटुंबातून आले होते. त्यांचे वडील राव शिवदयाल सिंग हे एक प्रसिद्ध वकील आणि स्वातंत्र्यसैनिक होते. या पार्श्‍वभूमीने तरुण शंकरामध्ये कर्तव्याची आणि आपल्या सहकारी नागरिकांच्या कल्याणाची बांधिलकीची भावना निर्माण केली.
शैक्षणिक उपक्रम:
शंकर दयाळ शर्मा यांचे प्रारंभिक शिक्षण भोपाळ येथे झाले, जेथे ते स्थानिक शाळेत गेले. त्यानंतर त्यांनी आग्रा विद्यापीठ आणि लखनौ विद्यापीठात उच्च शिक्षण घेतले, जिथे त्यांनी शैक्षणिकदृष्ट्या उत्कृष्ट कामगिरी केली. त्यांच्या भक्कम शैक्षणिक पायाने कायदा आणि राजकारणातील भविष्याचा मार्ग मोकळा केला.
राजकारणात प्रवेश:
शर्मा यांचा राजकारणातील प्रवास भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीदरम्यान सुरू झाला जेव्हा त्यांनी ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीपासून मुक्त होण्याच्या कारणास समर्थन देणार्‍या विविध उपक्रमांमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला. देशाच्या स्वातंत्र्यलढ्यासाठी त्यांनी केलेल्या समर्पणाने सार्वजनिक सेवेसाठी आजीवन वचनबद्धतेचा मंच तयार केला.
राजकीय कारकीर्द:
सुरुवातीचा राजकीय सहभाग:
शंकर दयाळ शर्मा यांचा प्रारंभिक राजकीय सहभाग भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस, भारताच्या स्वातंत्र्याच्या लढाईतील प्रमुख राजकीय पक्षांपैकी एक असलेल्या त्यांच्या सहवासामुळे चिन्हांकित झाला. महात्मा गांधींच्या अहिंसा आणि सामाजिक न्यायाच्या तत्त्वांचा त्यांच्यावर खूप प्रभाव होता, ज्यामुळे पुढील काही वर्षांत त्यांची राजकीय विचारसरणी आकाराला येईल.
राज्य सरकारमधील भूमिका:
1952 ते 1956 पर्यंत भोपाळचे मुख्यमंत्री असताना शर्मा यांची स्वतंत्र भारतातील राजकीय कारकीर्द सुरू झाली. त्यांचा कार्यकाळ या प्रदेशात शिक्षण, आर्थिक विकास आणि सामाजिक कल्याणाला चालना देण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नांमुळे चिन्हांकित होता. लोकांशी संपर्क साधण्याची आणि सर्वसामान्यांना लाभदायक ठरणारी धोरणे राबवण्याच्या त्यांच्या क्षमतेमुळे त्यांना एक सक्षम नेता म्हणून ओळख मिळाली.
राज्यांचे राज्यपाल:
शंकर दयाळ शर्मा यांनी आंध्र प्रदेश, पंजाब आणि महाराष्ट्रासह अनेक राज्यांमध्ये गव्हर्नेटरी पदे भूषवली. राज्यपाल या नात्याने ते शिक्षण आणि समाजकल्याणाची वकिली करत राहिले. त्यांनी ज्या राज्यांची सेवा केली त्या राज्यांच्या कल्याणाप्रती असलेली त्यांची राजकियता आणि बांधिलकी यामुळे त्यांना आदर आणि प्रशंसा मिळाली.
भारताचे राष्ट्रपती:
1992 मध्ये, शंकर दयाळ शर्मा यांनी भारताचे राष्ट्रपती म्हणून निवडून आल्यावर देशातील सर्वोच्च पद प्राप्त केले. अध्यक्षपदासाठी त्यांची निवड ही त्यांच्या राजकारणातील आणि सार्वजनिक सेवेतील दीर्घ आणि प्रतिष्ठित कारकिर्दीचा पुरावा होता.
अध्यक्षपद:
उद्घाटन आणि कार्यकाळ:
शंकर दयाळ शर्मा यांनी 25 जुलै 1992 रोजी भारताचे राष्ट्रपती म्हणून शपथ घेतली. राष्ट्रपती म्हणून त्यांचा कार्यकाळ भारतीय राज्यघटना आणि लोकशाहीच्या तत्त्वांचे पालन करण्याच्या त्यांच्या समर्पणाने चिन्हांकित होता. त्यांनी 1997 पर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून काम केले.
योगदान आणि उपलब्धी:
अध्यक्ष या नात्याने शर्मा यांनी भारतीय राज्यघटनेची मूल्ये जपण्यात मोलाची भूमिका बजावली. ते देशाच्या लोकशाही संस्थांच्या अखंडतेचे रक्षण करण्यासाठी आणि न्याय आणि समानतेची तत्त्वे कायम ठेवण्याच्या त्यांच्या वचनबद्धतेसाठी ओळखले जात होते. त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या कारकिर्दीत शिक्षण आणि सामाजिक कल्याणासाठी त्यांनी केलेल्या प्रयत्नांसाठीही त्यांची ओळख होती.
आव्हाने आणि वाद:
शंकर दयाळ शर्मा यांचे अध्यक्षपद हे आव्हाने आणि वादविवादांशिवाय नव्हते. त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या कालावधीत आर्थिक सुधारणा आणि राजकीय विवादांसह भारतातील महत्त्वपूर्ण राजकीय घडामोडी आणि सामाजिक बदल घडले. या कार्यक्रमांमधील त्यांची भूमिका आणि अध्यक्ष म्हणून त्यांनी घेतलेले निर्णय हे सार्वजनिक चर्चा आणि चर्चेचा विषय होते.
राष्ट्रपती पदानंतरचे जीवन:
सक्रिय राजकारणातून निवृत्ती:
राष्ट्रपतीपदाचा कार्यकाळ पूर्ण केल्यानंतर शंकरदयाळ शर्मा यांनी सक्रिय राजकारण आणि सार्वजनिक जीवनातून निवृत्ती घेतली. ते अधिक खाजगी जीवनात परतले परंतु सामाजिक आणि परोपकारी कार्यात गुंतलेले राहिले.
परोपकारी आणि सामाजिक कार्य:
सेवानिवृत्तीनंतरही शर्मा समाजसेवेसाठी कटिबद्ध राहिले. शिक्षण, आरोग्यसेवा आणि समाजातील वंचित घटकांच्या कल्याणावर लक्ष केंद्रित करून विविध परोपकारी आणि सामाजिक उपक्रमांमध्ये त्यांचा सहभाग होता. समाजकारणासाठीचे त्यांचे समर्पण हे त्यांच्या जनसेवेसाठी आजीवन वचनबद्धतेचे प्रतिबिंब आहे.
नंतरची वर्षे आणि उत्तीर्ण:
शंकर दयाळ शर्मा यांचे नंतरचे वर्ष सार्वजनिक चर्चेपासून दूर असलेल्या शांत जीवनाने चिन्हांकित केले. त्याने आपल्या कुटुंबासोबत वेळ घालवला आणि त्याला आनंद आणि पूर्णता मिळवून देणार्‍या क्रियाकलापांमध्ये गुंतले. सेवा आणि नेतृत्वाचा वारसा मागे ठेवून २६ डिसेंबर १९९९ रोजी त्यांचे निधन झाले.
वारसा आणि प्रभाव:
भारतीय राजकारणातील योगदान:
शंकरदयाळ शर्मा यांचे भारतीय राजकारण आणि सार्वजनिक जीवनातील योगदान आदराने आणि कौतुकाने स्मरणात ठेवले जाते. लोकशाही, न्याय आणि समता या तत्त्वांप्रती त्यांनी केलेले समर्पण राष्ट्रावर अमिट छाप सोडले. भारताची व्याख्या करणार्‍या घटनात्मक मूल्यांचे समर्थन करण्याच्या वचनबद्धतेने त्यांच्या अध्यक्षपदाचे वैशिष्ट्य होते.
पुरस्कार आणि मान्यता:
त्यांच्या संपूर्ण आयुष्यात, शंकरदयाळ शर्मा यांना त्यांच्या सार्वजनिक सेवा आणि समाजकारणातील योगदानाबद्दल अनेक पुरस्कार आणि मान्यता प्राप्त झाल्या. त्यांचा वारसा अशा व्यक्ती आणि नेत्यांना प्रेरणा देत आहे जे आपल्या राष्ट्राची सचोटी आणि करुणेने सेवा करण्याची इच्छा बाळगतात.
शंकरदयाळ शर्मा यांचे सेवाभावी जीवन आणि नेतृत्व जनसेवेच्या सर्वोच्च आदर्शांचे उदाहरण देते. स्वातंत्र्य लढ्याच्या सुरुवातीच्या दिवसांपासून ते भारताचे राष्ट्रपती म्हणून कार्यकाळापर्यंत ते लोकांच्या कल्याणासाठी आणि लोकशाहीच्या तत्त्वांसाठी वचनबद्ध राहिले. त्यांचा वारसा राष्ट्रसेवेत न्याय, समानता आणि करुणा या मूल्यांचे पालन करण्याच्या महत्त्वाची आठवण करून देणारा आहे. शंकर दयाळ शर्मा यांचा भारतीय राजकारण आणि समाजावर झालेला प्रभाव कृतज्ञतेने साजरे आणि स्मरणात राहते.
कोण आहेत डॉ. शंकर दयाळ शर्मा?
डॉ.शंकरदयाल शर्मा हे भारताचे नववे राष्ट्रपती होते. त्यांचा कार्यकाळ 25 जुलै 1992 ते 25 जुलै 1997 असा होता. राष्ट्रपती होण्यापूर्वी ते भारताचे आठवे उपराष्ट्रपतीही होते.
डॉ. शर्मा यांचा जन्म 19 ऑगस्ट 1918 रोजी मध्य प्रदेशातील भोपाळ येथे झाला. पंजाब विद्यापीठ, आग्रा कॉलेज, लखनौ विद्यापीठातून त्यांनी शिक्षण घेतले. याशिवाय त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठाच्या फिट्झविलियम कॉलेजमधून पीएच.डी केली आहे. ची पदवी प्राप्त झाली आहे.
डॉ.शर्मा हे स्वातंत्र्यलढ्यातही सक्रिय होते. 1940 मध्ये त्यांनी काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, त्यांना काँग्रेसचे प्रतिनिधी म्हणून 1952 मध्ये भोपाळचे मुख्यमंत्री बनवण्यात आले. 1956 पर्यंत ते या पदावर राहिले, जेव्हा भोपाळ इतर राज्यांमध्ये विलीन झाले.
डॉ. शर्मा यांनी मध्य प्रदेश सरकारमध्येही अनेक महत्त्वाच्या पदांवर काम केले आहे. त्यांनी शिक्षण, कायदा, सार्वजनिक बांधकाम, उद्योग आणि वाणिज्य मंत्रालये सांभाळली. केंद्र सरकारमध्ये त्यांनी दळणवळण मंत्री (1974-1977) म्हणून कार्यभार स्वीकारला. या काळात ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे (1972-1974) अध्यक्षही होते.
डॉ. शर्मा हे कुशल राजकारणी आणि उदारमतवादी विचारवंत होते. आपल्या कार्यकाळात त्यांनी देशाच्या विकासासाठी आणि प्रगतीसाठी अनेक महत्त्वाची पावले उचलली. त्यांनी शिक्षण, आरोग्य, कृषी, उद्योग यासारख्या क्षेत्रात सुधारणांसाठी काम केले. देशात सामाजिक न्याय आणि समता वाढवण्याचे कामही त्यांनी केले.
डॉ. शर्मा यांचे २६ डिसेंबर १९९९ रोजी भोपाळ येथे निधन झाले. त्यांना भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारतरत्न देण्यात आला.
डॉ. शर्मा यांच्या काही प्रमुख कामगिरी खालीलप्रमाणे आहेत.
त्यांनी शिक्षण, आरोग्य, कृषी, उद्योग यासारख्या क्षेत्रात सुधारणांसाठी काम केले.
त्यांनी देशात सामाजिक न्याय आणि समता वाढवण्याचे काम केले.
भारत आणि परदेशातील संबंध दृढ करण्याचे काम त्यांनी केले.
डॉ शर्मा हे भारताचे महान राष्ट्रपती म्हणून स्मरणात आहेत.
शंकरदयाल शर्मा यांच्या समाधीला काय म्हणतात?
शंकरदयाळ शर्मा यांच्या दफनभूमीला कर्मभूमी म्हणतात. ही समाधी दिल्लीच्या रायसीना हिल्सवर आहे. इतर माजी राष्ट्रपतींच्या समाधीसह समाधी संग्रहालय संकुलाचा भाग आहे.
शंकरदयाळ शर्मा यांचे २६ डिसेंबर १९९९ रोजी निधन झाले. त्यांच्या सन्मानार्थ, भारत सरकारने 2000 मध्ये कर्मभूमी बांधली. समाधी स्थळ हे एका विशाल दगडी स्मारकाने बनलेले आहे, ज्याच्या भोवती शंकरदयाळ शर्मा यांच्या मोठ्या पुतळ्या आहेत. समाधीच्या आजूबाजूला एक बाग आहे, ज्यामध्ये विविध प्रकारची वनस्पती आणि फुले आहेत.
कर्मभूमी हे एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे. हे एक शांत आणि शांत ठिकाण आहे, जिथे लोक शंकर दयाळ शर्मा यांना श्रद्धांजली अर्पण करू शकतात.
शंकर दयाळ शर्मा यांचा जन्म कधी आणि कुठे झाला?
शंकर दयाळ शर्मा यांचा जन्म 19 ऑगस्ट 1918 रोजी मध्य प्रदेशातील भोपाळ येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव श्री हरीश चंद्र शर्मा आणि आईचे नाव श्रीमती शांता देवी होते.
शंकरदयाळ शर्मा यांचा जन्म एका मध्यमवर्गीय ब्राह्मण कुटुंबात झाला. त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षण भोपाळ येथे झाले. त्यानंतर त्यांनी पंजाब विद्यापीठ, आग्रा कॉलेज, लखनौ विद्यापीठातून शिक्षण घेतले. याशिवाय त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठाच्या फिट्झविलियम कॉलेजमधून पीएच.डी केली आहे. ची पदवी प्राप्त झाली आहे.
शंकरदयाळ शर्मा हे कुशल राजकारणी आणि उदारमतवादी विचारवंत होते. आपल्या कार्यकाळात त्यांनी देशाच्या विकासासाठी आणि प्रगतीसाठी अनेक महत्त्वाची पावले उचलली. त्यांनी शिक्षण, आरोग्य, कृषी, उद्योग यासारख्या क्षेत्रात सुधारणांसाठी काम केले. देशात सामाजिक न्याय आणि समता वाढवण्याचे कामही त्यांनी केले.
शंकरदयाळ शर्मा यांचे २६ डिसेंबर १९९९ रोजी भोपाळ येथे निधन झाले. त्यांना भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारतरत्न देण्यात आला.
शंकरदयाल शर्मा यांनी कोणते मंदिर समर्पित केले आहे?
शंकरदयाल शर्मा यांनी कोणतेही मंदिर समर्पित केले नाही. ते एक धर्मनिरपेक्ष व्यक्ती होते आणि त्यांनी कोणत्याही धर्माला विशेष प्राधान्य दिले नाही. त्यांनी हमेशा धर्मनिरपेक्षता आणि समता या मूल्यांचे समर्थन केले.
शंकरदयाल शर्मा यांचा जन्म 19 ऑगस्ट 1918 रोजी भोपाल, मध्य प्रदेश येथे झाला. त्यांनी पंजाब विद्यापीठ, आगरा कॉलेज, लखनऊ विद्यापीठ येथे शिक्षण घेतले. त्यांनी फिट्झविलियम कॉलेज, केंब्रिज विद्यापीठातून पीएचडी केली.
शंकरदयाल शर्मा हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे सदस्य होते आणि त्यांनी स्वतंत्रता संग्रामात भाग घेतला. त्यांनी मध्य प्रदेश आणि भारत सरकारमध्ये अनेक महत्त्वाच्या पदांवर काम केले. ते 1992 ते 1997 पर्यंत भारताचे राष्ट्रपती होते.
शंकरदयाल शर्मा यांना भारतरत्न, भारताचे सर्वोच्च नागरी सन्मानाने सन्मानित करण्यात आले. ते 26 डिसेंबर 1999 रोजी भोपाल येथे निधन पावले.
शंकरदयाल शर्मा यांनी धर्मनिरपेक्षता आणि समता या मूल्यांचे समर्थन केले. त्यांनी नेहमीच असे म्हटले की सर्व धर्म समान आहेत आणि सर्वांना समान अधिकार आहेत. त्यांनी धर्माच्या आधारावर भेदभाव करण्यास विरोध केला.
शंकरदयाल शर्मा यांनी कोणतेही मंदिर समर्पित केले नाही, कारण ते एक धर्मनिरपेक्ष व्यक्ती होते. त्यांनी नेहमी असे म्हटले की सर्व धर्म समान आहेत आणि सर्वांना समान अधिकार आहेत.